Τρόμος κι έκσταση πάνω από τους Έλληνες εργαζόμενους. Από το φθινόπωρο του 2009 ο φόβος πλανάται πάνω από την Ελλάδα. Η χώρα πτωχεύει! Το σοκ που προκλήθηκε στην ελληνική κοινωνία ήταν αποτέλεσμα και της άγνοιας γύρω από την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Η άγνοια αυτή ήταν αποτέλεσμα των συνεχών, επί δεκαετίες, ψευδών δηλώσεων και ανελέητης προπαγάνδας για την ισχυρή ελληνική οικονομία, και την ισχυρή Ελλάδα με το ισχυρό ευρώ. Η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα είχε λάβει ισχυρές διαστάσεις, γκεμπελικού τύπου, από την εποχή της διακυβέρνησης Σημίτη και κατόπιν.
Η παραποίηση των στοιχείων είναι μια πάγια και διαχρονική τακτική και όχι μόνο των ελληνικών κυβερνήσεων. Όπως δήλωσε κι ο Εντ Αλτμαν, καθηγητής χρηματοοικονομικών στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης: «Τα μακροοικονομικά στοιχεία είναι συνήθως παρωχημένα και ψευδή. Μη νομίζετε ότι η Ελλάδα είναι η εξαίρεση. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες κρύβουν την πραγματικότητα επί χρόνια, ενδεχομένως και η Αμερική.» (Καθημερινή της Κυριακής. 31 Οκτωβρίου 2010). Ο Αλτμαν λέει κάτι που είναι κοινό μυστικό. Όλοι γνώριζαν. Τώρα καμώνονται, με την ενεργό συμμετοχή της κυβέρνησης, πως τους εξαπάτησε η Ελλάδα. Γιατί καταφεύγουν στη μέθοδο του ψεύδους; Απλά για να αποκτήσουν ηθική νομιμοποίηση και να ενοχοποιήσουν τον ελληνικό λαό που τάχα τους εξαπάτησε. Διά των κυβερνήσεών του φυσικά.
Ας προσπαθήσουμε όμως να προσεγγίσουμε με νηφαλιότητα το ζήτημα των κρατικών πτωχεύσεων και ας ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα από την προπαγάνδα. Ας ξεχωρίσουμε επίσης, πράγμα σημαντικό, την πτώχευση από τη μονομερή παύση πληρωμών χωρίς η χώρα να κηρύξει πτώχευση. Το σημαντικότερο σε μια πτώχευση είναι οι όροι και η διαδικασία με την οποία γίνεται αυτή. Στόχος μας είναι η διαμόρφωση άποψης, που θα στηρίζεται στα πραγματικά δεδομένα, και το πολιτικό αποτέλεσμά της θα είναι προς το συμφέρον της μεγάλης πλειονότητας του ελληνικού λαού. Των εργαζόμενων. Η ιστορία των χρεοκοπιών των κρατών, λόγω αδυναμίας ή άρνησης πληρωμής, είναι μια ιστορία τόσο παλιά που οι απαρχές τους βρίσκονται στις απαρχές της δημιουργίας των πρωτοκαπιταλιστικών οικονομικών δομών τον δέκατο τρίτο και δέκατο τέταρτο αιώνα.
Οι τράπεζες είχαν γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην βόρεια Ιταλία κατά τον δέκατο τέταρτο αιώνα, και είχαν συσσωρεύσει ένα μεγάλο χρηματικό πλούτο. Η γενικευμένη κρίση του δέκατου τέταρτου αιώνα δεν επέτρεπε την παραγωγική αξιοποίηση αυτού του κεφαλαίου. Προχώρησαν λοιπόν στο δανεισμό κρατών, καλή ώρα όπως τώρα. Έχοντας δανείσει μια σειρά ηγεμόνων, η αδυναμία, ή η άρνηση, αυτών να πληρώσουν, οδήγησε πολλούς τραπεζικούς οίκους σε κατάρρευση. Οδηγήθηκαν σε πτώχευση οι τράπεζες Buonsigniori, Cerchi και Frescobaldi στην Τοσκάνη-( Clough-Rapp σ 147)- και λίγο αργότερα, το 1343, κατέρρευσαν οι μεγάλοι τραπεζικοί οίκοι των Peruzzi, Bardi και Acciauoli. Οι Bardi και Peruzzi καταστράφηκαν δανειοδοτώντας τον Εδουάρδο τον Γ της Αγγλίας, κατά τον εκατονταετή πόλεμο, και ο οποίος αρνήθηκε να τους πληρώσει. Το ίδιο συνέβη και με τον Γάλλο μεγαλοτραπεζίτη Coeur ο οποίος δάνεισε την άλλη πλευρά. Τους Γάλλους.
Και η ιστορία συνεχιζόταν. Ο δανεισμός των κρατών αποτελούσε πάντα μια εξαιρετικά προσοδοφόρα πηγή πλουτισμού για το κεφάλαιο.
Ερχόμενοι σε πιο κοντινές εποχές η ιστορία μας διδάσκει πως η χρεωκοπία κρατών είναι κάτι συνηθισμένο. Από τα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι σήμερα έχουν πτωχεύσει 64 χώρες. Πολλές από αυτές περισσότερες από μια φορές. Πρωταθλητής είναι μάλλον η Ισπανία. Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει , στην ιστορία της, τέσσερεις φορές. Μέσα στον εικοστό αιώνα έχει κηρύξει μία πτώχευση, το 1932, ενώ η Γερμανία, για παράδειγμα, δύο. Το 1923 και το 1948. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πτωχεύσεων του ελληνικού κράτους είναι πως οι δανειστές έχουν πάρει τελικά το σύνολο των χρημάτων τους. Ακόμη και το δάνειο του 1824 αποπληρώθηκε τελικά σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Δερτιλή. (Δερτιλής. Ιστορία του Ελληνικού κράτους. 1830-1920). Αυτό δεν είναι κάτι το συνηθισμένο. Οι πιο πρόσφατες πτωχεύσεις είναι αυτές της Ρωσίας (1998), της Αργεντινής (2002) της Ισλανδίας (2007) και η παύση πληρωμών του Εκουαδόρ το 2008.
Τι είναι όμως η πτώχευση ενός κράτους; είναι απλά η αδυναμία του, ή η άρνησή του να ανταποκριθεί στις συμβατικές δανειακές υποχρεώσεις του. Η άρνηση αυτή μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Από ολική στάση πληρωμών ως μείωση των επιτοκίων ή και διαγραφή μέρους του χρέους. Οι περιπτώσεις άρνησης πληρωμής του χρέους, χωρίς την κήρυξη πτώχευσης, είναι αρκετές στην σύγχρονη ιστορία. Το διεθνές δίκαιο προβλέπει πως μια χώρα μπορεί να αρνηθεί την πληρωμή χρεών αν συντρέχουν τρεις λόγοι:
1. Ο δανεισμός έγινε με ανήθικο και παράνομο τρόπο.
2. Τα δάνεια δεν χρησιμοποιήθηκαν προς το συμφέρον του λαού και της χώρας.
3. Οι δανειστές είχαν πλήρη γνώση ποιους δάνειζαν και το σκοπό του δανείου.
Η διεθνής ορολογία της παραπάνω πρόβλεψης αποκαλείται odious dept (επαχθές χρέος) και επ’ αυτού στηρίχτηκαν οι χώρες που αποτίναξαν την αποικιοκρατία και δεν πλήρωσαν τα χρέη των χωρών τους αλλά και το Εκουαδόρ το 2008. Τα παραπάνω αποκρύπτονται γενικώς από τον ελληνικό λαό.
Η άρνηση πληρωμών αλλά και η πτώχευση δεν έχουν καμιά νομική επίπτωση. Αν αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος τις, ασήμαντες, νομικές επιπτώσεις τότε ποιές είναι οι άλλες επιπτώσεις από την πτώχευση ή τη στάση πληρωμών; Εκείνο το οποίο υπερπροβάλλουν, οι πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου στην Ελλάδα και τα τηλεοπτικά φερέφωνά τους, είναι ο αποκλεισμός της χώρας από το διεθνές δανειστικό κεφάλαιο. Για ποιο λόγο πρέπει μια χώρα να δανείζεται σε συνεχή βάση είναι κάτι που μένει αναπάντητο. Πολύ περισσότερο αν δανείζεται για την κάλυψη πάγιων λειτουργικών αναγκών του όπως συμβαίνει με τον άκρατο δανεισμό ΟΛΩΝ των αναπτυγμένων κρατών από τη δεκαετία του 1970 και μετά. Πέρα όμως από αυτό ο ισχυρισμός του αποκλεισμού μιας χώρας από τις διεθνείς χρηματαγορές δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Ας δούμε όμως τις επιπτώσεις των πτωχεύσεων κάπως αναλυτικά. Τον Οκτώβριο του 2008 οι Eduardo Borensztein και Ugo Panizza εκπόνησαν μια μελέτη για λογαριασμό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με θέμα τις επιπτώσεις από τη χρεοκοπία των κρατών. ( The Costs of Sofereing Default. IMF Working Paper. http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2008/wp08238.pdf) .
Στην παραπάνω εργασία οι δύο συγγραφείς κωδικοποιούν τις επιπτώσεις της κρατικής χρεωκοπίας στα παρακάτω:
1. Κόστος στη φήμη του κράτους. αδυναμία δηλαδή του κράτους να απευθυνθεί για δανεισμό στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.
2. Εμπορικό κόστος.
3. Κόστος στην εσωτερική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα.
4. Πολιτικό κόστος.
Η σπουδαιότερη από τις επιπτώσεις, σύμφωνα με τους παραπάνω, είναι η αδυναμία δανεισμού. Πόσο κρατάει όμως αυτό; Απαντούν: ο αποκλεισμός μιας χρεοκοπημένης χώρας από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές κρατά από 4 ως 5 χρόνια το πολύ. Στην περίπτωση της Αργεντινής ο αποκλεισμός κράτησε 4,5 χρόνια. Ταυτόχρονα αναφέρουν πως: «μετά την επάνοδο μιας χώρας στις αγορές οι επενδυτές τείνουν να ξεχνούν, ή να μην ενδιαφέρονται για το κακό παρελθόν μιας χώρας». Η παραπάνω διαπίστωση δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Είναι απολύτως λογική. Το κεφάλαιο όταν οσμίζεται κέρδος είναι αδύνατο να αντισταθεί. Όταν το χρέος μιας χώρας διαγραφεί, ή περιοριστεί κατά πολύ, τότε η χώρα καθίσταται πόλος έλξης για το δανειστικό κεφάλαιο αφού οι δυνατότητες της χώρας για αποπληρωμή των δανειστών είναι αυξημένες. Ο κίνδυνος της χρεοκοπίας έχει παρέλθει και το μόνο που ενδιαφέρει πλέον είναι το μέλλον και η προοπτική του κέρδους.
Η δεύτερη επίπτωση από την πτώχευση, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, αφορά το εμπόριο. Στις περιπτώσεις των πρόσφατων πτωχεύσεων τα στοιχεία δείχνουν μια βραχυχρόνια επίδραση, γύρω στα δύο έτη, στο εμπόριο των χρεοκοπημένων χωρών. Η εμπορική κάμψη δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα της πτώχευσης αλλά κυρίως συνέπεια των περιοριστικών οικονομικών πολιτικών που ακολουθούν συνήθως την πτώχευση στο εσωτερικό των χωρών. Φυσικά εμπορικό εμπάργκο δεν έχει παρατηρηθεί και είναι λογικό. Δεν συμφέρει κανέναν.
Η τρίτη επίπτωση είναι αυτή που αφορά την εσωτερική οικονομία. Οι επιπτώσεις στην εσωτερική οικονομία της χώρας που έχει κηρύξει πτώχευση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, πολιτικούς και οικονομικούς. Στην περίπτωση της Αργεντινής, μετά την αθέτηση πληρωμών, το ΑΕΠ της μειώθηκε κατά 11% το 2002 αλλά στα αμέσως επόμενα χρόνια αυξανόταν με ρυθμούς της τάξης 8 με 9% ετησίως. Στην περίπτωση της Ρωσίας, μετά τη στάση πληρωμών και την επαναδιαπραγμάτευση του 1998, είδε το ΑΕΠ της να αυξάνεται κατά 6,3% το 1999 και κατά 10% το 2000 ενώ μέχρι και το ξέσπασμα της κρίσης του 2008 αυξανόταν με ρυθμούς πάνω από 4%.
Τα παραπάνω δε σημαίνουν ότι το ίδιο θα συμβεί σε κάθε χώρα που κηρύσσει στάση πληρωμών. Οι διαφορές στις οικονομίες των διαφόρων χωρών είναι σημαντικές και έτσι θα συμπεριφερθούν και διαφορετικά. Τα αναφέρω όμως για να δείξω, χωρίς να προβαίνω σε σύγκριση ανόμοιων, πως η στάση πληρωμών δεν είναι αναγκαστικά καταστροφική για την εσωτερική οικονομία. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι πως, για οποιαδήποτε οικονομία, η μη πληρωμή των δανειστών έχει σαν αντικειμενικό αποτέλεσμα το σύνολο των εσόδων του κράτους να παραμένει στη διάθεση της κυβέρνησης. Το σταμάτημα δηλαδή της οικονομικής αιμορραγίας από την πληρωμή των τοκοχρεολυσίων επιτρέπει στην κυβέρνηση να ακολουθήσει οικονομική πολιτική αύξησης της ζήτησης, ενίσχυσης του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και ανασυγκρότησης του παραγωγικού ιστού με τα έσοδά της και μόνο. Τα παραπάνω θα έχουν σαν άμεσο αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και μείωση της ανεργίας. Η αύξηση της ενεργού ζήτησης θα τονώσει την εσωτερική αγορά και θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για την αύξηση και των ιδιωτικών επενδύσεων σε παραγωγική βάση.
Όσο για το τραπεζικό σύστημα αυτό θα βρεθεί, πράγματι, σε δύσκολη θέση μετά από την κήρυξη μιας χώρας σε πτώχευση. Το πόσο δύσκολη θα είναι η θέση του εξαρτάται από το βαθμό έκθεσής του στα κρατικά ομόλογα και η δυσκολία στην χρηματοδότησή τους από τη διεθνή αγορά. Η λύση βρίσκεται στην κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, τουλάχιστον των μεγαλύτερων τραπεζών, και την υπαγωγή του, υπό τον κρατικό έλεγχο, στην ανασυγκρότηση της οικονομίας. Ούτως ή άλλως το μεγαλύτερο μέρος των τραπεζών στον αναπτυγμένο κόσμο έχει διασωθεί με χρήματα του δημοσίου και μεγάλο ποσοστό των μετοχών του είναι υπό δημόσιο έλεγχο. Εδώ ουσιαστικά σταματούν οι επιπτώσεις στην οικονομία μιας χώρας υπό πτώχευση.
Ας προσπαθήσουμε να δούμε κάθε ένα ξεχωριστά και τις συγκεκριμένες επιπτώσεις τους στην περίπτωση της Ελλάδας
Το ύψος του ελληνικού δημοσίου χρέους ήταν γνωστό στους πάντες και σε κοινή θέα. Οι ιστοσελίδες των διεθνών οργανισμών έδιναν ένα χρέος που κυμαινόταν από 110% ως 115% του ΑΕΠ. Ακόμη και σήμερα μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος αν πληκτρολογήσει στον υπολογιστή του public dept στις ιστοσελίδες του ΟΟΣΑ (OECD) της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank Group) ή ακόμη και της CIA (CIA Factbook). Όλοι το γνώριζαν. Και φυσικά και οι πολιτικές ηγεσίες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Φυσικά και οι δανειστές που καμώνονται πως το αγνοούσαν. Έχουν τους λόγους του που δηλώνουν άγνοια. Είναι η συνθήκη 3 του odious dept.
Το χρέος της Ελλάδας είναι εξωτερικό χρέος σε ποσοστό 90% περίπου ενώ ίδιο ποσοστό υπόκειται στην ελληνική δικαστική δικαιοδοσία. Το υπόλοιπο 10% υπόκειται στη βρετανική δικαιοσύνη. Σε περίπτωση χρεωκοπίας αυτό το 10% μπορεί να κριθεί από τα βρετανικά δικαστήρια αλλά μπορούν οι πιστωτές να εγείρουν αξιώσεις μόνο σε περιουσιακά στοιχεία του ελληνικού κράτους τα οποία δεν είναι απαραίτητα για τη εύρυθμη λειτουργία του. Αν εξαιρέσουμε λοιπόν τις πρεσβείες, που δε μπορούν να τις πάρουν τότε δε νομίζω να μένουν και πολλά άλλα περιουσιακά στοιχεία του ελληνικού δημοσίου στο εξωτερικό προς εκποίηση
Η κρίση χρέους της Ελλάδας άρχισε με το χρέος να βρίσκεται στο 115% του ΑΕΠ. Το 2013, έτος που τελειώνει το μνημόνιο, το χρέος θα έχει ανέλθει στο 150% του ΑΕΠ περίπου. Με τα παραπάνω δεδομένα η αδυναμία πληρωμών και η επαναδιαπραγμάτευση του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι μαθηματικά βέβαιη. Είναι αδύνατη η προσφυγή για δανεισμό στις «αγορές» για την αναχρηματοδότηση του χρέους.. Όταν οι «αγορές» δεν δάνειζαν, παρά με υπέρογκο επιτόκιο, όταν το χρέος ανερχόταν στο 115% του ΑΕΠ θα δανείζουν όταν θα ανέλθει στο 150%; Κανείς δε το πιστεύει αυτό. Το 2012 και το 2013 λήγουν ομόλογα αξίας 150 δις ευρώ περίπου. Από πού θα πληρωθούν αυτά; Η λύσεις είναι πράγματι περιορισμένες σε δύο. Ή πληρώνεις τους δανειστές ή δεν τους πληρώνεις. Η απόφαση είναι πολιτική και η απάντηση εξαρτάται από την πολιτική και ταξική θέση σου θέση. Αν πληρώσεις πρέπει να ασκείς μια όλο και εντεινόμενη δημοσιονομική πολιτική αφαίμαξης των εισοδημάτων των εργαζόμενων. Ο λόγος για τον οποίο η πολιτική της αφαίμαξης θα είναι μόνιμη και συνεχώς εντεινόμενη βρίσκεται στο ότι το χρέος θα αυξάνεται συνεχώς καθώς θα δανείζεσαι για την αποπληρωμή των παλαιότερων χρεών σε μια αέναη διαδικασία. Αν δεν πληρώσεις θα έχεις να αντιμετωπίσεις τις βραχυχρόνιες επιπτώσεις που περιγράφει η μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Οι δανειστές και το διεθνές χρηματιστηριακό κεφάλαιο επιδιώκει την υπαγωγή των χωρών στον φαύλο κύκλο του συνεχούς δανεισμού και την όλο και εντεινόμενη μεταφορά πόρων από τους εργαζόμενους προς αυτό. Η παύση πληρωμών είναι εκείνο που το τρομάζει όχι μόνο γιατί χάνει ένα, μικρό έστω, μέρος του κεφαλαίου του αλλά γιατί χάνει από τα δίχτυα του ένα καλό θύμα. Πέρα από το ότι βέβαια η πρακτική της παύσης πληρωμών μπορεί να βρει μιμητές. Ακριβώς τα παραπάνω είναι εκείνα τα δεδομένα που οδήγησαν τους δανειστές στο μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας. Έπρεπε να κερδίσουν χρόνο και να ετοιμάσουν εκείνους τους μηχανισμούς που θα τους εξασφαλίσουν τόσο την αποπληρωμή των δανείων όσο και τον μόνιμο έλεγχό τους επί της ελληνικής οικονομίας.
Καθόλου δεν ήταν στο στόχο τους η «σωτηρία» της Ελλάδας. Το μόνο μέλημά τους ήταν η σωτηρία των Γερμανικών και Γαλλικών τραπεζών κυρίως. Το ομολογούν πλέον κυνικά τα πλέον έγκυρα έντυπά τους. κυρίαρχος στόχος ήταν να μη συμβεί αυτό που τους τρομάζει περισσότερο. Η στάση πληρωμών. Ο μηχανισμός τους αποτελείται από δύο φάσεις. Στην πρώτη δίνουν στην Ελλάδα το απαιτούμενο ποσό για να ανταποκριθεί στις δανειακές υποχρεώσεις της, με υψηλότατο επιτόκιο βέβαια. Με τον τρόπο αυτό βάζουν την Ελλάδα ακόμη πιο βαθιά στην μαύρη τρύπα του χρέους. Στο διάστημα που βρίσκεται σε ισχύ ο εν λόγω μηχανισμός η ΕΚΤ αποφασίζει να δέχεται τα ομόλογα όλων των χωρών. Με τη διαδικασία αυτή οι τράπεζες που έχουν τα ελληνικά ομόλογα τα μεταφέρουν στην ΕΚΤ μετασχηματίζοντας τις βέβαιες ιδιωτικές ζημιές σε δημόσιες. Η δεύτερη φάση είναι η δημιουργία του μηχανισμού ελεγχόμενης πτώχευσης.
Τι θα περιλαμβάνει ακριβώς αυτή δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Είναι μάλλον πιθανό να περιλαμβάνει μια διαδικασία μέσω της οποίας μέρος των εσόδων του ελληνικού κράτους να πηγαίνει απευθείας στους δανειστές. Μια μέθοδος που έχει χρησιμοποιηθεί πάλι στην Ελλάδα με την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου κατά την πτώχευση του 1897. Οι δανειστές ετοιμάζονται και ήδη προανήγγειλαν πως στο μηχανισμό στήριξης θα συμμετέχουν και οι τράπεζες. Εκείνο που επιδιώκουν είναι να αυξήσουν κι άλλο τα επιτόκια δανεισμού της υπό πτώχευση χώρας και μέσω του μηχανισμού ελέγχου να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη ροή πόρων από τις χώρες με πρόβλημα χρέους προς τους δανειστές και τις τράπεζες. Η ελεγχόμενη επομένως πτώχευση είναι εκείνη η οποία θα καταστήσει την Ελλάδα, και πολλές άλλες χώρες, ομήρους και δέσμιες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Υπάρχει, μαθηματικά, μια πιθανότητα αποφυγής της ομηρίας με την παραπάνω πολιτική. Αν μια χώρα κατορθώσει να έχει υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης για μακρά σειρά ετών τότε είναι πιθανό να μειώσει το χρέος της στα προβλεπόμενα ποσοστά. Για την Ελλάδα ρυθμοί ανάπτυξης τουλάχιστον 5% ετησίως και για μια εικοσιπενταετία μπορεί πράγματι να μειώσουν το χρέος της σε ποσοστό κάτω από το 90% του ΑΕΠ της. Πιστεύει κάποιος αυτό το σενάριο; Δε νομίζω. Με τις ακολουθούμενες επομένως πολιτικές είναι αδύνατη η επίτευξη, του διακηρυγμένου από την κυβέρνηση, στόχου της προσφυγής στις αγορές σε οποιοδήποτε χρόνο. Μόνο η παύση πληρωμών μπορεί να δώσει αυτή τη δυνατότητα και σε χρόνο σχετικά βραχύ.
Όσον αφορά τώρα τις επιπτώσεις στο εμπόριο είναι πιθανό οι βραχυχρόνια κάμψη, που μπορεί να εμφανιστεί μετά την πτώχευση, να αποτελέσει και θετικό παράγοντα για την ελληνική οικονομία υπό προϋποθέσεις φυσικά. Η Ελλάδα είχε αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, ιδιαίτερα μετά την είσοδο στην ΟΝΕ.(πίνακας 1 στο τέλος του άρθρου). Το συνολικό εμπορικό έλλειμμα κατά τη δεκαετία του 2000 ανήλθε στα 476 δις ευρώ. Το τελικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, μια κι ένα μέρος του εμπορικού ελλείμματος καλύφθηκε από το ισοζύγιο υπηρεσιών και άδηλους πόρους, ανήλθε στα 175 δις ευρώ περίπου. (Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος). Τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών ήσαν επομένως από τους βασικούς αίτιους του χρέους. Η κάμψη των εισαγωγών θα μειώσει αφενός το εμπορικό έλλειμμα και από την άλλη θα αποτελέσει κίνητρο για την εθνική παραγωγή.
΄ Όσον αφορά την εσωτερική οικονομική κατάσταση η στάση πληρωμών θα έχει σαν αποτέλεσμα να βρεθεί η ελληνική κυβέρνηση με αυξημένη οικονομική δυνατότητα. Το στοιχείο που έπρεπε να προκαλέσει σοκ στην ελληνική κοινωνία και τους εργαζόμενους είναι η χθεσινή (5/11/2010) ανακοίνωση του ΔΝΤ πως σύμφωνα με υπολογισμούς του το 23,8% του ΑΕΠ της Ελλάδος θα κατευθυνθεί στην αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων κατά το 2011. Το ¼ δηλαδή του συνολικά παραγόμενου πλούτου θα κατευθυνθεί προς τους δανειστές.
Σε περίπτωση που γίνει παύση πληρωμών αυτό το ποσό μπορεί να κατευθυνθεί προς την εσωτερική αγορά με διάφορους τρόπους. Με αύξηση μισθών για ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, με αύξηση των δημοσίων επενδύσεων κ.λπ. Η κυβερνητική προπαγάνδα πως η πτώχευση θα οδηγήσει σε αδυναμία καταβολής των μισθών και των συντάξεων έχει στην βάση της πως η κυβέρνηση έχει ως πρώτιστο μέλημα την πληρωμή των δανειστών. Μόνο η μη παύση πληρωμών και η μη χρεοκοπία οδηγεί μαθηματικά στην αδυναμία πληρωμής των μισθών και των συντάξεων αφού όλο και μεγαλύτερο μέρος των κρατικών εσόδων θα κατευθύνεται προς τους δανειστές.
Μόνο οι δαπάνες των τόκων ανέρχονται στα 12,95 δις ευρώ και είναι ίσες με το 50% των άμεσων φόρων που ανέρχονται στα 23,8 δις ευρώ. Μόνον οι τόκοι, σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό είναι ίσοι με το διπλάσιο των συντάξεων που ανέρχονται στα 6,3 δις ευρώ. Το 10% του ΑΕΠ περίπου πηγαίνει στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, όταν κατά το 2009 οι τόκοι μόνο ανήλθαν στο 8% του ΑΕΠ, πράγμα που σημαίνει πως η δαπάνη για τα τοκοχρεολύσια υπερβαίνει κατά πολύ τη δαπάνη για τις συντάξεις και τους μισθούς του δημοσίου. Η τρομοκρατία που ασκεί η κυβέρνηση και τα αργυρώνητα φερέφωνά της αποκρύπτει πως οι μισθοί και οι συντάξεις κινδυνεύουν από τη συνέχιση της πολιτικής της που μόνο στόχο έχει τη διάσωση των τραπεζών, ελληνικών και ξένων, με το εισόδημα των εργαζόμενων.
Η οικονομική αιμορραγία της χώρας από την πληρωμή των τοκοχρεολυσίων είναι τρομακτική. Τα ληστρικά επιτόκια δανεισμού είχαν σαν αποτέλεσμα κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια η Έλληνες εργαζόμενοι, γιατί αυτοί πληρώνουν, να έχουν πληρώσει στους δανειστές 469 δις ευρώ εκ των οποίων τα 180 ήσαν τόκοι ( πίνακας 2). Το ποσό των 469 δις ευρώ αντιστοιχεί στο 150% του ΑΕΠ της χώρας. Το ποσό των τόκων και μόνο αφαιρεί και κάθε ηθικό έρεισμα, αν υποθέσουμε πως υπάρχει και κάτι τέτοιο, από τη μεριά των δανειστών για την αποπληρωμή των χρεών. Έχουν ήδη πληρωθεί και με το παραπάνω. Το χρέος είναι επαχθές. Ένας λόγος που προβάλλεται ακόμη για τη μη στάση πληρωμών είναι πως θα σταματήσουν οι επενδύσεις στην Ελλάδα και θα φύγουν τα κεφάλαια στο εξωτερικό. Ας δούμε όμως από λίγο πιο κοντά τον ισχυρισμό αυτό. Ποια κεφάλαια;
Το σύνολο, σχεδόν, των κεφαλαίων που «επενδύονταν» στην Ελλάδα ήσαν κερδοσκοπικά κεφάλαια που εισέρρεαν βραχυπρόθεσμα. Τα κεφάλαια αυτά ανέρχονταν σε ποσοστό που υπερβαίνει το 95% των συνολικών κεφαλαιακών ροών (πίνακας 3). Τα κεφάλαια αυτά όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας μιας χώρας αλλά αποτελούν σημαντικότατη οικονομική αιμορραγία και σοβαρότατο λόγο οικονομικής αστάθειας. Τεράστια ποσά, πλούτος του ελληνικού λαού, διοχετεύτηκαν στο εξωτερικό κυρίως μέσω αυτών των κεφαλαίων (πίνακας 5). Αυτά ήσαν τα κεφάλαια που «επενδύονταν» στην Ελλάδα και για τα οποία καμάρωναν οι κυβερνώντες κοροϊδεύοντας τον ελληνικό λαό. Μια συμπαιγνία μεταξύ του διεθνούς κεφαλαίου, του ελληνικού κεφαλαίου και των πολιτικών εκπροσώπων τους στις ελληνικές κυβερνήσεις ήταν όλη η παραπάνω διαδικασία που μετέφερε, επί μακρά σειρά ετών, τον πλούτο που παραγόταν με την εργασία και την υψηλή παραγωγικότητα των Ελλήνων εργαζόμενων στα βαλάντια των παρασιτικών χρυσοκάνθαρων.
Υπάρχει όμως εναλλακτικός δρόμος; Μάλλον αυτό έχει ήδη διαφανεί από όσα έχουν ήδη λεχθεί.
Μονομερής στάση πληρωμών και επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, αργότερα. Η στάση αυτή μπορεί να εξαιρεί κάποιες περιπτώσεις δανειστών, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία για παράδειγμα. Κήρυξη του χρέους, σε μεγάλο ποσοστό, ως επαχθούς.
Εθνικοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του τραπεζικού συστήματος. Παρεμπόδιση της εξαγωγής κεφαλαίων με την επιβολή υψηλότατης φορολογίας.
Έξοδος από το ευρώ το οποίο αποτελεί έναν από τους βασικότερους μοχλούς εκβιασμού και μηχανισμό μεταφοράς πόρων από τις ασθενέστερες οικονομίες προς τις ισχυρότερες. Η ύπαρξη εθνικού νομίσματος επιτρέπει στην κυβέρνηση, μια άλλη κυβέρνηση φυσικά, να ασκεί ανεξάρτητη νομισματική πολιτική μακριά από τη μονεταριστική πολιτική της ΕΚΤ και των Γερμανών τραπεζιτών που, μέσω του ευρώ και της ακολουθούμενης νομισματικής πολιτικής, ενισχύουν τις οικονομίες των χωρών του ευρωπαϊκού βορρά σε βάρος των οικονομιών του ευρωπαϊκού νότου. Με την ανεξάρτητη νομισματική πολιτική η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας όχι με την υποτίμηση των μισθών αλλά με την υποτίμηση του νομίσματος. Είναι αδύνατη η όποια ανάπτυξη της ελληνικής παραγωγής και της οικονομίας χωρίς ανεξάρτητη νομισματική πολιτική. Η έξοδος από την ΟΝΕ και η δημιουργία εθνικού νομίσματος θέλει περαιτέρω μελέτη για να διαφανεί το σύνολο των επιπτώσεων στην ελληνική οικονομία και να παρθούν από την αρχή όλα τα μέτρα τα οποία είναι απαραίτητα για την αποφυγή των όποιων, κι αν υπάρχουν, αρνητικών επιπτώσεων.
Ίσως αναρωτηθεί κάποιος. Αν τα πράγματα είναι έτσι τότε τι κάνει η ελληνική κυβέρνηση; Η κυβέρνηση εκείνη που εκλέχτηκε από τον ελληνικό λαό για να υπηρετεί τα συμφέροντά του; Εδώ βρίσκεται η μεγάλη πλάνη. Βασική προϋπόθεση για να λειτουργήσει ο μηχανισμός ελεγχόμενης πτώχευσης είναι η ύπαρξη κυβερνήσεων, στις χώρες αυτές, που μοναδικό γνώμονα στην πολιτική τους θα έχουν την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των δανειστών και των τραπεζών, εγχωρίων και ξένων. Μια κυβέρνηση ανδρεικέλων σαν αυτή που έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.
Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να πειστεί ο λαός πως η πορεία που ακολουθείται είναι μονόδρομος. Για την εκπλήρωση αυτού του στόχου μόνιμη επωδός σε κάθε δελτίο ειδήσεων, σε κάθε δήλωση των κυβερνητικών παραγόντων, σε κάθε αντεργατική απόφαση των εργοδοτών είναι το φάντασμα της πτώχευσης. Ποιος, ίσως αναρωτηθεί κανείς, επομένως είναι ο λόγος δημιουργίας αυτού του κλίματος φόβου; Η ερμηνεία είναι απλή. Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται υπό καθεστώς φόβου παραλύουν. Το σοκ αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο για την παράλυση των κοινωνιών και την εκδήλωση αντιδράσεως. Η Έλληνες εργαζόμενοι και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία έπρεπε να παραλύσουν από φόβο μπροστά στον κίνδυνο της πτώχευσης ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αντιδράσεις τους στα μέτρα που θα λαμβάνονταν και θα αφορούσαν τις εργασιακές σχέσεις κυρίως και τα κοινωνικά δικαιώματα, αλλά και η πληρωμή των δανειστών πάση θυσία. Θυσία των εργαζόμενων εννοείται.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΤΑ GLOBAL COMPETIVENESS ΕΞΑΓΩΓΕΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΩΣ % ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΕΠ. | ||||
GLOBAL COMPETIVENESS | ΕΞΑΓΩΓΕΣ | ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ | ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΈΛΛΕΙΜΜΑ | |
2010* | 83 | 6,8 | 20,4 | 13,6 |
2009 | 71 | 6,4 | 19,4 | 13,0 |
2008 | 67 | 8,2 | 26,7 | 18,5 |
2007 | 65 | 7,7 | 26,0 | 18,3 |
2006 | 61 | 7,6 | 24,4 | 16,8 |
2005 | 47 | 7,2 | 21,4 | 14,2 |
2004 | 37 | 6,8 | 20,5 | 13,7 |
2003 | 35 | 6,4 | 19,6 | 13,2 |
2002 | 38 | 6,6 | 21,1 | 14,5 |
2001 | 36 | 7,9 | 22,6 | 14,7 |
Πηγή: WEF, Global Competiveness Report, 2001-2010 και Τράπεζα της Ελλάδας( * Ο υπολογισμός για τις εξαγωγές, εισαγωγές και το εμπορικό έλλειμμα έγινε για το α΄ εξάμηνο του έτους.)
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΧΡΕΟΥΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ( σε εκ. ευρω) | ||||
ΈΤΟΣ | ΧΡΕΟΛΥΣΙΑ | ΤΟΚΟΙ | ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ | ΣΥΝΟΛΟ |
1991 | 2.703 | 4.203 | 46 | 6.952 |
1992 | 6.406 | 4.123 | 71 | 10.600 |
1993 | 4.707 | 6.228 | 135 | 11.070 |
1994 | 7.162 | 8.990 | 190 | 16.342 |
1995 | 7.907 | 9.098 | 307 | 17.312 |
1996 | 10.263 | 9.641 | 339 | 20.243 |
1997 | 10.145 | 8.809 | 308 | 19.262 |
1998 | 9.682 | 9.018 | 170 | 18.870 |
1999 | 9.251 | 9.290 | 101 | 18.642 |
2000 | 13.131 | 9.499 | 58 | 22.688 |
2001 | 11.618 | 9.289 | 39 | 20.946 |
2002 | 20.280 | 8.535 | 59 | 28.874 |
2003 | 20.763 | 9.208 | 70 | 30.041 |
2004 | 18.444 | 9.283 | 72 | 27.799 |
2005 | 20.379 | 9.616 | 71 | 30.066 |
2006 | 16.589 | 9.441 | 56 | 26.086 |
2007 | 22.195 | 9.657 | 71 | 31.923 |
2008 | 26.246 | 11.134 | 72 | 37.452 |
2009 | 29.000 | 12.195 | 145 | 41.340 |
2010 | 19.510 | 12.950 | 0 | 32.460 |
ΣΥΝΟΛΟ | 286.381 | 180.207 | 2380 | 468.968 |
. ΠΗΓΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2010, ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΚΑΘΑΡΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (δις ευρω, τρεχουσες τιμες)* | ||||||
ΠΕΡΙΟΔΟΣ | ΣΥΝΟΛΟ | ΆΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ | ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ | ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ | ΑΕΠ | % Συνόλου στο ΑΕΠ |
2000 | -51,6 | -7,1 | -55,6 | -2,0 | 136,2 | 37,6 |
2001 | -66,8 | -7,8 | -58,4 | -7,6 | 146,4 | 45,6 |
2002 | -77,9 | -6,2 | -59,6 | -21,1 | 156,6 | 49,7 |
2003 | -101,6 | -8,0 | -78,0 | -20,1 | 172,4 | 58,9 |
2004 | -124,1 | -10,8 | -99,1 | -16,2 | 185,8 | 66,8 |
2005 | -149,2 | -13,2 | -111,4 | -26,5 | 195,3 | 76,4 |
2006 | -178,1 | -14,3 | -127,1 | -38,8 | 210,4 | 84,6 |
2007 | -214,4 | -14,6 | -149,1 | -53,2 | 226,4 | 94,7 |
2008 | -179,2 | -0,6 | -119,8 | -61,2 | 239,1 | 74,9 |
2009 | -201,2 | -3,1 | -144,6 | -57,4 | 237,5 | 84,7 |
* Απαιτήσεις μείον υποχρεώσεις, υπόλοιπα τέλους έτους. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας. | ||||||
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ (εκατ. ευρω, τρεχουσες τιμες) | ||||||||||
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | |
ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ* | 4.081,6 | 3.699,9 | 4.166,5 | 7.188,0 | 8.949,6 | 10.744,9 | 13.702,7 | 16.621,8 | 13.928,4 | |
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ | 514,7 | 2.230,0 | 8.737,9 | 11.489,4 | 18.459,7 | 6.961,2 | 16.351,1 | 268,9 | 4.533,0 | |
ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ** | 1.467,0 | 7.481,9 | 4.034,5 | 6.215,7 | 6.301,5 | 5.851,0 | 16.266,1 | 27.823,3 | 23.875,7 | |
1 | ΣΥΝΟΛΟ | 6.052,3 | 13.411,8 | 16.938,9 | 24.893,1 | 33.710,8 | 23.557,1 | 46.319,9 | 44.714,0 | 42.319,1 |
2 | ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ | 21.610,9 | 22.708,7 | 22.643,5 | 25.435,8 | 27.558,9 | 35.286,3 | 41.499,2 | 44.048,8 | 30.760,3 |
ΣΥΝΟΛΟ 1+2 | 27.663,2 | 36.120,5 | 39.582,1 | 50.328,9 | 61.269,7 | 58.843,4 | 87.819,1 | 88.762,8 | 73.079,4 | |
% ΑΕΠ | 18,9 | 23,1 | 23,0 | 27,1 | 31,4 | 28,0 | 38,9 | 37,1 | 30,5 | |
*ΑΜΟΙΒΕΣ, ΜΙΣΘΟΙ, ΤΟΚΟΙ, ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ, ΚΕΡΔΗ. ** ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ REPOS ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ. ΠΗΓΗ: ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ. | ||||||||||
Γιώργος Π. Τριανταφυλλόπουλος
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου